مغز متفکر جهان شیعه (کتاب)
| مغز متفکر جهان شیعه | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده: | ذبیح الله منصوری |
| موضوع: | امام صادق (ع) |
| سبک: | تاریخی |
| زبان: | فارسی |
| مجموعه: | ۱ جلد |
مغز متفکر جهان شیعه، کتابی به قلم ذبیح الله منصوری نویسنده و مترجم درباره امام صادق(ع). این کتاب در دهه ۱۳۵۰ش در ایران منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت و بارها تجدید چاپ شد. آشتی دادن علم و دین از دغدغه‌های اصلی این کتاب است. مترجم مدعی است این کتاب، اقتباس و ترجمه کتابی است که جمعی از نویسندگان در مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ فرانسه نوشته‌اند. منتقدان متعددی این کتاب را ساخته و پرداخته منصوری می‌دانند و اصالتی برای آن قائل نیستند.
نویسنده
ذبیح الله منصوری (۱۲۷۶ - ۱۳۶۵ ه ش) در سنندج به دنیا آمد. در کودکی زبان فرانسه آموخت. با رومه‌های ایران ما و اختر امروز، مجله‌های روشنفکر، سپید و سیاه، امید ایران، رومه پست تهران و سرانجام مجله دانستنی‌ها همکاری کرد. عمده کارهای او ترجمه و تهیه نوشته‌های علمی بود. گفته میشود حدود ۱۴۰۰ کتاب و نشریه منتشر کرده که از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در زبان فارسی بوده‌اند. بنابر شواهد موجود، بسیاری از کارهای او که با عنوان ترجمه چاپ شده، تالیف و ساخته ذهن خود او بوده، اما بنا بر اقتضائات فرهنگی جامعه و تمایل ناشران برای چاپ آثار ترجمه از نویسندگان خارجی، وی کارهایش را در پوشش ترجمه چاپ می‌کرد.[۱] منصوری آثار فراوانی از خود به جای گذاشته است؛ سینوهه پزشک مخصوص فرعون، خواجه تاجدار، خداوند اَلَموت (حسن صباح)، ابن سینا نابغه‌ای از شرق، اسپارتا، امام حسین و ایران، افکار مِتِرلینگ، خداوند بزرگ و من، خداوند بزرگ و انسان، محمد پیغمبری که از نو باید شناخت، عایشه، و امام جعفر صادق مغز متفکر جهان شیعه.نکته‌هایی از کتاب
- چشمان امام آبی بود. دانشمندان آن را به خاطر وراثت از نسل ایرانی‌ها می‌دانند.
- او به فرضیه‌های نجوم آن زمان ایراد گرفته است. به عنوان مثال فرضیه گردش خورشید به دور زمین از این فرضیه‌ها بوده است.
- در حالی که اکثرا دانشمندان بحث مذهب و علم را جدا از هم می‌دانند، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) این دو را در کنار هم تدریس می‌کردند.
- در اسلام ابراز نظریه‌های علمی که ولو با مذهب تماس حاصل می‌کرد، آزادتر از اروپا بوده و حتی در سخت‌ترین دوره‌های اسلامی از لحاظ ایدئولوژی مثل دوره خلافت بعضی از عباسیان، یک دانشمند اسلامی آزادتر از یک دانشمند اروپائی برای ابراز نظریه علمی بوده است.
- عقیده به عناصر چهارگانه آب، هوا، خاک و آتش جزء لاینفک علم فیزیک آن دوران بوده است اما امام جعفر صادق (ع) این نظریه را رد میکند و به عناصر مختلف در خاک و هوا اشاره میکند.
- در درس امام، پیروان دیگر ادیان مانند مسیحیان نیز شرکت می‌کردند.
- او با رهبانیت در دوره خود مبارزه کرد.
- امام اولین کسی بوده است که راجع به گردش زمین به دور خودش توضیح داده است.
- یکی از قوانینی که جعفر صادق در فیزیک ابراز کرد قانون مربوط به کدورت اجسام و شفاف بودن آنها است.
- آنچه ابن راوندی در کتاب خود گفت این بود که نباید به دستاویز دین از پیشرفت علم ممانعت کرد و این موضوع نشان می‌دهد که آن مرد در مکتب فرهنگ مذهبی جعفر صادق (ع) پرورش یافته بود.
- جعفر صادق در اسلام اولین کسی است که روایات تاریخی را با دیده انتقاد نگریست و نشان داد که روایات تاریخی را نباید بدون تعمق و نقد پذیرفت و هم او بود که در نوشتن تاریخ استاد و مربی ابن جریر طبری شد و سبب گردید که وقتی ابن جریر طبری برای نوشتن تاریخ قلم به دست گرفت که باید چیزهائی را بنویسد که عقل بپذیرد و از ذکر افسانه‌هایی که شنیدن آن عوام را می‌خواباند خودداری نماید.
- طول عمر انسان بدون تردید وابسته به دو چیز است: یکی رعایت بهداشت و دیگری خودداری از پرخوری.
- یکی از مظاهر نبوغ علمی جعفر صادق توصیه او به مادران بود تا این که کودکان شیرخوار را در طرف چپ خود بخوابانند.[۵]
المُراجعات کتابی درباره اثبات حقانیت شیعه و امامت بلافصل امام علی (ع) پس از پیامبر است. این کتاب مجموعه نامه‌های مبادله شده میان سید عبدالحسین شرف الدین، در لبنان و شیخ سلیم البشری، عالم اهل سنت مصری است. در این کتاب دلایل متعدد امامت علی (ع) از قرآن و روایاتی که در منابع اهل سنت بوده و مورد قبول آنهاست بیان شده و ابهاماتی که برای اهل سنت در این زمینه وجود دارد به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است.
شخصیت مؤلف و شیخ سلیم البشری
نوشتار اصلی: سید عبدالحسین شرف الدینمؤلف کتاب سید عبدالحسین شرف الدین عاملی (۱۲۹۰-۱۳۷۷ه.ق) از مجتهدین شیعه لبنانی و عالمان مدافع تقریب مذاهب اسلامی بود که تلاش بسیاری برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف آنها انجام داد. او از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز بود.
شیخ سُلَیم البُشری المالکی از علمای اهل سنت، عهده دار ۲ دوره ریاست الازهر مصر بوده است. علامه شرف الدین در سفرش به مصر به سال ۱۳۲۹ق با او دیدار میکند و آن دیدار باعث مباحثه آن دو درباره اعتقادات شیعه و سنی میشود که به صورت ۱۱۲ نامه ادامه پیدا میکند. آن دو تصمیم می‌گیرند مجموعه این مکاتبات را به چاپ برسانند ولی مبارزات ی اجتماعی علامه شرف الدین این کار را به تأخیر انداخت. در سال ۱۳۳۸ق اشغالگران فرانسوی به منزل و کتابخانه علامه حمله کرده و بخشی از تألیفات او را آتش زدند. خوشبختانه کتاب المراجعات از بین نرفت و علامه بعدها با گردآوری اوراق پراکنده شدۀ آن، مجددا کتاب را سامان داد.
خود ایشان در مقدمه کتاب بیان میکند که همه آنچه بین او و شیخ سلیم البشری رد و بدل شده را در کتاب آورده است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۵۵ق در شهر صیدای لبنان به چاپ رسید.[۱]
ویژگی‌های کتاب
نام دیگر این کتاب "المناظرات الازهریة و المباحثات المصریة" است.[۲]
مکتوب بودن مباحث رد بدل شده اتقان علمی آن را بالا می‌برد و به هریک از طرفین این فرصت را می‌دهد تا با فرصت کافی محکم‌ترین پاسخها را به طرف مقابل بدهند.
این کتاب بدون کوچکترین توهین و با انصافی متقابل تالیف گشته است. این کتاب یکی از کتب مهم عقاید استدلالی شیعه است که دارای منابع قوی و مستدل با لحنی روان است.
موضوع و محتوای کتاب
این کتاب در زمره آثار فاخری چون عبقات الانوار میر حامد حسین هندی، احقاق الحق قاضی نورالله شوشتری ، الغدیر علامه امینی در اثبات حقانیت شیعه و امامت و جانشینی بی‌واسطه امام علی(ع) قرار دارد.
به اعتقاد شیعه پیامبر اکرم بارها علی (ع) را به عنوان جانشین بدون واسطه خود معرفی کرده است و به اعتقاد اهل سنت پیامبر بدون اینکه کسی را به عنوان جانشین خود معرفی کند از دنیا رفت. در این کتاب مؤلف با استفاده از قرآن و احادیث مورد قبول اهل سنت در منابع حدیثی خودشان، اعتقاد شیعه را اثبات کرده و شبهات آنان را پاسخ می‌دهد.
کتاب دو بخش دارد:
بخش اول کتاب
در بخش اول کتاب، امامت و مذهب در قالب ۱۶ نامه مورد بحث قرار می‌گیرد. در این قسمت به این موضوعات پرداخته شده است:
- سبب عدم پیروی شیعه از مذاهب چهارگانه اهل سنت و تبعیت آنها از مذهب اهل بیت
- عدم ترجیح دیدگاه‌های علمای اهل سنت بر مذهب شیعه
- جایگاه اهل بیت در اسلام
- راه حل اختلافات بین شیعه و سنّی
- ادله قرآنی و روایی برتری مذهب اهل بیت
- حدیث ثقلین و تواتر آن
- بیان روایاتی از پیامبر از جمله حدیث سفینه در بیان جایگاه اهل بیت
- منظور از اهل بیت در آیات و روایات
- احتجاج ۱۲ نفر از اهل سنت به رجال شیعه در صحاح اهل سنت (مهمترین منابع روایی اهل سنت)
- معرفی یکصد نفر از رجال شیعه که در سند روایات مورد قبول اهل سنت واقع شده‌اند
- اعتراف شیخ سلیم به کفایت تبعیت از مذهب اهل بیت در کنار مذاهب اهل سنت
بخش دوم کتاب
در بخش دوم کتاب، مباحث امامت و جانشینی پیامبر اکرم(ص) در مباحثی طولانی و در ضمن ۹۳ نامه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد:
- روایات فراوانی از اهل سنت از جمله حدیث آغاز بعثت (حدیث انذار)، حدیث منزلت، پیمان برادری اول و دوم، ماجرای سد ابواب (بستن درب منزل همه اصحاب به مسجدالنبی به جز درب منزل علی‌علیه‌السلام)
- روایاتی که برتری حضرت علی (ع) بر دیگران را اثبات میکند
- آیه ولایت و منظور از لفظ ولی» در آیات قرآن و روایات
- حدیث غدیر و تواتر آن
- چهل حدیث از طریق شیعه و علت اینکه چرا اهل سنت آنها را نقل نکرده‌اند
- علی (ع) وارث و وصی پیامبر
- بحث همسران پیامبر و علت نپذیرفتن احادیث عایشه و پذیرش احادیث ام سلمه
- عدم اجماع اصحاب بر جانشینی غیر علی‌علیه‌السلام
- علت اینکه امام علی پس از مدتی از مطالبه حق خویش سکوت اختیار کرد
- حدیث قرطاس و نسبت ناروا دادن بعضی اصحاب به پیامبر در روزهای پایان عمر ایشان
- تخلف بعضی اصحاب از لشکر اسامه و لعنت فرستادن پیامبر بر آنها
- بعید دانستن اینکه صحابه بعد از رحلت پیامبر تصریحات او به جانشینی علی (ع) را رها کرده باشند و پاسخ آن
- احتجاجات امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) و برخی از صحابه پس از غصب خلافت
- تقدم شیعه در تدوین علوم.
جایگاه کتاب
انتشار این کتاب مورد استقبال گسترده‌ای قرار گرفت و به زبانهای مختلف ترجمه و بارها تجدید چاپ شد. برخی عالمان اهل سنت در مقام دفاع از مذهب خود این کتاب را مورد نقد و حمله قرار دادند که از سوی عالمان شیعه به آنها پاسخ داده شد. کتاب تشیید المراجعات و تفنید المکابرات از سید علی حسینی میلانی مهمترین این دفاعیه‌ها است.
سید عبدالحسین شرف الدین جبل العاملی 
درباره این سایت