صفات عباد الرحمن (بندگان خاص خدا) از سورة الفرقان
1/
اولین صفت بندگان رحمان آنست كه ایشان بر روی زمین فروتنانه و متواضع راه می روند. هون: آرامش و وقار، بدون تكبر، گردن‌كشی و فخر کردن است. البته مراد از فرمان الله تعالی این نیست كه بندگان به مانند بیماران ـ به‌طور ساختگی و ریایی ـ به‌شكستگی راه روند بلكه مراد این است كه آنان با عزت و گردن‌فرازیی گام برمی‌دارند كه نشانه مؤمن متواضع برای الله تعالی است چنان‌كه رسول الله صلی الله علیه وسلم در راه رفتن چنان حركت می‌كردند كه گویی از مكان بلند و مرتفعی فرود می‌آیند. بعضی از سلف صالح نیز راه رفتن پژمرده و تصنع را مكروه می‌دانستند، روایت شده است که عمر رضی الله عنه جوانی را دید كه سست و پژمرده راه می‌رود، فرمود:
تو را چه شده است، آیا بیماریی؟ گفت: نه ای امیرالمؤمنین! سپس عمر رضی الله عنه شمشیر خویش را بر سرش بلند كرد و به او فرمان داد تا با نیرومندی و چابكی راه برود.
2/
صفت دوم بندگان رحمان این است که چون جاهلان آنان را طرف خطاب قرار دهند، با سلام پاسخ می‌دهند، یعنی بر آزارهایی كه از سوی اهل جهالت و نادانی می‌بینند، روش تحمل و بردباریی را در پیش گرفته و مانند آنان جهالت نمی كنند بلكه می‌گویند: سلام! كه این سلام، البته سلام درود و تحیت نیست، بلكه سلام متاركه است كه نه در آن خیری است و نه شری. یا مراد از سلام این است: در برابر جاهل سخنی ملایم و حكیمانه می‌گویند كه از آزار و اذیت او به سلامت مانند. از ابو هریره رضی الله عنه روایت شده که: مردی خدمت پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده و از وی قرضش را مطالبه کرده و برای آن جناب صلی الله علیه وسلم سخنی سخت گفت. اصحابش رضوان الله علیهم قصد تنبیه او را نمودند. اما رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: ترکش کنید، زیرا برای صاحب حق گفتگوئی است. سپس فرمود: برایش همسن شترش، شتری دهید. گفتند: یا رسول الله صلی الله علیه وسلم جز بهتر از شترش را نمی یابیم؟ فرمود: به او بدهید، زیرا بهترین شما کسیست که بهتر اداء نماید. متفق علیه.
3/
صفت سوم بندگان رحمان این است كه شب را برای پروردگارشان سجده‌كنان و قیام‌كنان می‌گذرانند، یعنی: آنان تمام شب یا بیشتر قسمتهای آن را سجده‌كنان بر روهایشان و قیام‌كنان بر پاهایشان در حال نماز و تهجد صبح می کنند. از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم پرسیده شد: بهترین نماز كدام نماز است؟ آن جناب فرمود: طُولُ الْقُنُوتِ» آن نمازی كه قیام و خشوعش بیشتر باشد». صحیح مسلم
4/
صفت چهارم بندگان رحمان این است كه می‌گویند: پروردگارا! عذاب جهنم را از ما بگردان، بی‌گمان عذاب آن پایدار و لازم و دائمی است. این بندگان به ملذات دنیا آرام نمی گیرند و از ترس عذاب آخرت در هراسند و امید الهی را در دلهای خویش می پرورانند تا شاید آنان را در جمله نجات یافتگان محسوب کند. حسن بصری رحمه الله فرموده است: هر آنچه که به انسان می رسد و از او زایل می گردد غرام یا دائمی نیست، بلکه غرام و امر دائمی آنست که با پایداری و همیشگی آسمان و زمین باشد. – مانند همیشگی کفار در عذاب دوزخ-.
5/
صفت پنجم بندگان رحمان این است كه چون انفاق كنند، نه اسراف می‌كنند و نه بخل می ورزند، اسراف: در گذشتن از حد با انفاق كردن بسیار است، هرچند راهی كه در آن انفاق میشود، راه حلالی باشد. اقتار: تنگ‌گرفتن و بخل ورزیدن در انفاق است پس شیوه بندگان رحمان در میان این دو حد وسط است. قوام: انفاق به اعتدال و میانه‌روی است، به‌گونه‌ای كه در حدی انفاق كند كه فقیر، گرسنه و نماند و آن‌گونه بیجا مصرف هم نكند كه مردم بگویند: اسراف و زیاده‌روی كرد بلكه اگر الله به او گشایش عنایت كرد، بذل و بخشش و گشاده‌دستی در پیش گیرد ولی برای وقت نیاز خود، ذخیره هم بكند. سعد بن ابی وقاص فرمود: به رسول الله صلی الله علیه وسلم گفتم: یا رسول الله! آیا می توانم تمام مالم را وصیت کنم؟ پیامبرصَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فرمود: نخیر، گفتم: نصف چطور؟ فرمود: نخیر، گفتم: یک سوم چطور؟ رسول الله صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ فرمود: بلی می توانی به یک سوم مالت وصیت کنی در حالی که یک سوم بسیار است، اگر تو ورثه خود را در حالی وداع نمایی که اغنیا باشند بهتر از آن است که آنها را در حالی وداع کنی که فقیر و بینوا باشند و بر اثر فقر و بینوایی به سوی مردم دست دراز کنند و سوال کنند» بخاری.
همچنان رسول الله صلى الله علیه وسلم فرموده اند: کارهای نیک گرفتاری های بد را بازداشته و بخشش پنهان خشم پروردگار را فرونشانده و پیوند خویشان عمر را می افزاید» سنن ترمذی
و حسن بصری رحمه الله فرموده است: انفاق در راه الله که همانا راه های خیر است اسراف نیست.
6/
صفت ششم بندگان رحمان این است كه با الله معبودی دیگر نمی‌خوانند و دعا و نیایش را برای غیر الله صرف نمی كنند تا غیر الله را برای خود معبود قرار دهند و هیچ نفسی را كه الله کشتن آنرا حرام كرده‌است جز به حق نمی کشند و نمی كنند و هر كس چیزی از آنچه را كه ذكر شد انجام دهد؛ در آخرت به مجازات و سزای آن روبرو میشود.
عبدالله بن مسعود رضی الله عنه می فرماید: از نبی اكرم صلی الله علیه وسلم پرسیدم: بزرگترین گناه نزد الله چیست؟ فرمود: شریك قرار دادن با الله، در حالی كه تو را آفریده است». گفتم: این، گناه بزرگی است. بعد از آن، چیست؟ فرمود: كشتن فرزندات از ترس فقر و گرسنگی». پرسیدم: بعد از آن؟ فرمود: با زن همسایه».
7/
صفت هفتم بندگان رحمان این است که از شرک و گناه توبه می كنند و به محمد صلی الله علیه وسلم ایمان می آورند و كارهای شایسته می كنند، پس اینان كسانی هستند كه الله گناهان را از آنان محو كرده و به‌جای آن برایشان نیكی‌ها و طاعات را ـ با حسن عمل و طاعت و انابتشان به‌سوی وی ـ به ثبت می‌رساند. پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: هیچ مسلمانی نیست كه گناهی مرتكب شود سپس وضو بگیرد و دو ركعت نماز بگزارد و از الله آمرزش بخواهد مگر این كه الله تعالی وی را می آمرزد» اصحاب سنن.
همچنان می فرماید: كسی كه مانند وضوی من وضو بگیرد، سپس دو ركعت نماز بخواند و در آن حالت با خود سخن نگوید؛ گناهان گذشته او بخشوده می شود ». متفق علیه
8/
صفت هشتم بندگان رحمان این است كه گواهی دروغ نمی دهند (زور) دروغ و باطل است و بالاتر از شرك به الله متعال دروغی نیست، زیرا شرك به الله بزرگتر از (زور) است.
آری! حضور در مجالس و محافل بدعت از (زور) است زیرا این محافل دروغ، باطل و علیه دین الله است.
همچنان بندگان رحمان وقتی بر امر لغویی بگذرند، چنان از آن كار لغو و بیهوده می‌گذرند كه از آن روگردانند و امور لغو و بیهوده را بركنار نگه داشته و كرامت نفس خویش را نگاه می دارند و با اهل لغو باطل گرایان معاشرت و همنشینی نمی‌كنند.
در حدیث شریف آمده است كه رسول‌اكرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: آیا شما را از بزرگترین كبایر آگاه نگردانم؟ و سه بار این سخن را تكرار كردند. اصحاب گفتند: بلی، یارسول‌الله! ما را آگاه كنید. فرمودند: شرك به الله، نافرمانی والدین؛ و درحالی‌كه تكیه کرده بودند، نشستند سپس فرمودند: آگاه باشید: و گفتن دروغ، آگاه باشید: و گواهی دروغ. و پیوسته آن را تكرار می‌كردند تا جایی كه اصحاب با خود گفتند: ای كاش رسول الله صلی الله علیه وسلم سكوت كنند». متفق علیه
9/
صفت نهم بندگان رحمان آن است كه چون آیات پروردگارشان را برایشان بخوانند یا آنچه را كه در قرآن از پندها و اندرزها و عبرتهاست به ایشان تذكر دهند، بر آن كور و كر به سجده نمی‌افتند، بلكه با شنوایی و بینایی بر آن به سجده می‌افتند و از آن آیات بهره می‌برند. بلکه عارفانه و از روی معرفت واقعی برای الله تعالی به سجده افتیده از گناهان خویش با ندامت و چشمان گریان مغفرت آرزو می کنند. رسول کریم صلی الله علیه وسلم می فرماید: دو چشم، آتش جهنم به آن نمی رسد چشمی كه از ترس الله گریه كرده باشد و چشمی كه در راه الله حراست و نگهبانی کرده باشد». اصحاب سنن با تصحیح البانی در صَحِیح الْجَامِع: 4113 و صَحِیح التَّرْغِیبِ وَالتَّرْهِیب: 3322.
10/
صفت دهم بندگان رحمان آن است كه می‌گویند: پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانما آن ده كه مایه روشنی چشمان ما باشد یعنی: آنان را ـ با توفیق بخشیدن ما و آنان را به طاعت خویش ـ برای ما شادی‌بخش و مسرت‌آفرین قرار ده. و ما را پیشوای پرهیزگاران و الگویی قرار ده كه پرهیزگاران به ما در كار خیر اقتدا كنند.
رسول‌اكرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: چون انسان بمیرد، عمل وی جز از سه چیز از دنیا قطع میشود: صدقه جاریه، علمی سودبخش، یا فرزند صالحی كه در حق وی دعا كند». سنن ترمذی.
از حسن بصری رحمه الله در مورد این آیت پرسیده شد فرمود: به الله سوگند هیچ چیزی مایه روشنی چشمان مسلمان شده نمی تواند مگر دیدن فرزند مطیع و نواده گان مطیع و برادر و دوست مطیع برای الله عز وجل.
الله ,كه ,علیه ,به ,وسلم ,فرمود ,علیه وسلم ,الله علیه ,صلی الله ,بندگان رحمان ,است كه ,مایه روشنی چشمان
درباره این سایت